شما

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: کرمان مملو از آثار تاریخی منحصربه‌فرد است و شهر کرمان رکورددار تعداد آثار تاریخی ثبت ملی در کشور است، این یعنی تعداد قابل‌توجهی از آثار تاریخی در شهر وجود دارد که البته متأسفانه برخی از این آثار باوجود قدمت قابل‌توجه مورد بی‌مهری تعجب‌آوری قرارگرفته‌اند.

در کرمان باغ‌های تاریخی متعددی وجود دارد که می‌توان به باغ شاهزاده ماهان و باغ فتح‌آباد و باغ سنگی سیرجان اشاره کرد که باغ شاهزاده در فهرست آثار جهانی نیز جای گرفته است اما نکته قابل‌توجه اینکه قدمت هیچ‌یک از این باغ‌ها به ۲۰۰ سال نیز نمی‌رسد اما جزو آثار نادر کشور از نظیر معماری محسوب می‌شوند.

باغ شاهزاده به دستور محمدحسن خان سردار ایروانی، حاکم وقت کرمان ساخته شد و ساختمان درون آن نیز توسط عبدالحمید میرزا ناصر الدوله، حاکم کرمان طی یازده سال حکمرانی وی در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی ساخته شد.

باغ فتح‌آباد نیز توسط بیگلربیگی از حکام کرمان در سال ۱۲۵۵ هجری شمسی ساخته‌شده است و باغ سنگی سیرجان نیز کار دست درویش خان اسفندیار پور است که در دهه اخیر با استفاده از سنگ و چوب ساخته‌شده است که هر دو این باغ‌های ثبت ملی هستند.

اما قدیمی‌ترین و منحصربه‌فردترین باغ تاریخی کرمان با درختان کهن و ساختار زیبایش اسم دیگری دارد و سال‌ها درهایش به روی مردم بسته است و کمتر اطلاعاتی را می‌توان از قدمت دقیق این باغ پیدا کرد.

قدیمی‌ترین باغ کرمان همچنان ناشناخته است

این باغ به حدی محجور مانده که بااینکه در شهر کرمان و در مجاورت بنای تاریخی تخت درگاه قلی بیگ و گنبد جبلیه قرارگرفته اما کرمانی‌ها نیز از آن اطلاعات دقیقی ندارند.

طی سال‌های اخیر برج و بارهای این باغ کهن که ۴۸۰ سال عمر دارد موردبازسازی قرارگرفته اما بنای درونی باغ به‌شدت آسیب‌دیده است و به دلیل رها شدن و فرسایش باد و بارش باران نمایی نیمه ویرانه از خود به‌جای گذاشته است.

معاون گردشگری میراث فرهنگی استان کرمان در گفتگو با مهر در خصوص این باغ گفت: برای دریافت اطلاعات دقیق از این باغ باید مطالعات بیشتری در خصوص این بنا انجام شود اما باغ بیرم آباد حداقل ۴۸۰ سال قدمت دارد و در شرق کرمان قرارگرفته است.

محمد جهانشاهی افزود: در سال‌های گذشته و بعدازآنکه کمربندی شهر کرمان از مجاورت این باغ و از حریم این بنای تاریخی گذر کرد، مردم بیشتر نمای باغ را مشاهده کرده‌اند و به همین دلیل نیز بیرون باغ مرمت‌شده است.

درهای باغ بیرم‌آباد به روی مردم گشوده می‌شود

وی ادامه داد: درگذشته کمتر توجهی به این بنای تاریخی می‌شد، اما هم‌اکنون خبرهای خوبی در خصوص بازسازی و گشودن درهایش به روی مردم شنیده می‌شود.

جهانشاهی گفت: قرار گرفتن باغ در دامنه کوه‌های صاحب‌الزمان موقعیت بسیار مطلوبی به این بنای تاریخی داده است و در صورت مرمت می‌تواند موقعیتی بسیار مطلوب پیدا کند.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان کرمان ادامه داد: این بنا در مجاورت جنگل انبوه صاحب‌الزمان و مراکز تفریحی این بخش و همچنین بنای تاریخی درگاه قلی‌بیگ قرار دارد.

وی این بنا را از یادگارهای یکی از حکمران‌های صفوی در کرمان به نام بیرام بیگ افشار دانست و گفت: این فرد در سال‌های ۹۱۶ هجری در کرمان حکومت می‌کرده است و از سر تیره قاسملو محسوب می‌شده است.

وی ادامه داد: پس‌ازاینکه افشارها توسط شاه‌عباس سرکوب شدند این باغ جزو اموال حاکم وقت گنجعلیخان درآمد و درنهایت در سال‌های بعد توسط فردی به نام قلی بیگ به آستان قدس واگذارشده است.

جهانشاهی وسعت این باغ را ۴.۵ هکتار دانست که شامل باغ‌های انبوه و درختان کهن‌سال و عمارهای داخلی است.

این باغ در حالی مدت‌ها مورد بی‌توجهی قرارگرفته و عملاً از چرخه گردشگری استان کهن کرمان حذف‌شده بود که درنهایت با پیگیری استاندار کرمان، باغ بیرم آباد طبق توافقنامه‌ای موردتوجه قرار گرفت و قرار است این بنای قدیمی تا پایان سال ۹۵ موردبازسازی کامل و بهره‌برداری قرار گیرد.

البته استاندار کرمان در این زمینه سابقه درخشان دارد و باغ فتح‌آباد در شمال کرمان را که به ویرانه‌ای تبدیل‌شده بود در یک پروسه زمان‌بندی‌شده به باغی آباد تبدیل کرد که هم‌اکنون نیز روزانه هزاران گردشگر از آن بازدید می‌کنند.

به نظر می‌رسد با بازسازی باغ بیرم آباد که از قدمتی بیشتر نسبت به سایر باغ‌های کرمان برخوردار است و در شهر کرمان نیز قرار دارد کرمانی‌های به‌زودی شاهد احیاء دومین اثری تاریخی استان خواهند بود که از ویرانه به وضعیتی قابل‌قبول می‌رسد.

مدیرکل میراث فرهنگی کرمان در گفتگو با مهر بر نقش قابل‌توجه این بنا در صورت بازسازی در جذب گردشگر در کرمان تأکید کرد و ادامه داد: در این صورت شهر کرمان متحول خواهد شد و دو بنای تاریخی باغ فتح‌آباد و باغ بیرم آباد در کنار باغ شاهزاده و ده‌ها اثر تاریخ دیگر ازجمله بازار تاریخی کرمان به گنجینه‌ای درآمدزا برای مردم تبدیل خواهند شد.

محمود وفایی در ادامه افزود: موافقت‌نامه‌های بازسازی این بنا امضاءشده است و هیچ مانعی برای شروع روند بازسازی وجود ندارد درگذشته نیز بخش‌هایی از این باغ بازسازی‌شده بود اما برای تبدیل کردن بنا به مرکز گردشگری هم‌اکنون استاندار کرمان پای‌کار آمده است و تمام‌کارها در حال انجام است.

وی تصریح کرد: ما تجربه بازسازی کامل یک باغ را داریم و امیدواریم این باغ نیز به ظرفیتی بالقوه در کرمان تبدیل شود.

وفایی به موقعیت خاص این باغ و قدمت قابل‌توجه اش در مقایسه با سایر باغ‌های کرمان اشاره کرد و گفت: بیرم آباد بدون شک نگینی است که در صورت تراش خوردن در شهر تاریخی کرمان خواهد درخشید و تمام مراحل بازسازی بنا با نظارت کامل میراث فرهنگی و مطابق با اصل بنا انجام خواهد شد.

همکاری آستان قدس‌رضوی با میراث فرهنگی کرمان

وی از آستان قدس رضوی در خصوص همکاری صورت گرفته برای احیای این بنا تشکر کرد.

معاون عمرانی استاندار کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: تمام اقدامات اولیه برای آغاز به کار بازسازی و مرمت باغ انجام‌شده و منتظر اتمام مطالعات اولیه طرح هستیم.

بازسازی بنا در سه فاز انجام می‌شود

ابوالقاسم سیف الهی افزود: کار بازسازی و مرمت در سه فاز طی کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام خواهد شد و زمین بین ارتفاعات و باغ نیز به مجموعه اضافه می‌شود.

وی ادامه داد: تمامی کارها با حضور پررنگ کارشناسان میراث فرهنگی و مطابق با اصالت بنا انجام می‌شود و درنهایت باغ به مجموعه گردشگری بسیار زیبا تبدیل خواهد شد.

سیف الهی افزود: کار محوطه‌سازی بنا هم در حین مرمت بناهای داخلی و برج و باروی بنا انجام می‌شود.

وی گفت: خوشبختانه راه دسترسی به مجموعه احداث شده است و تمام امکانات زیر بنایی لازم نیز احداث خواهد شد.

احداث این باغ در حالی است که قرار است تله‌کابین شهر کرمان نیز بر روی ارتفاعات مشرف بر باغ تاریخی احداث و مجموعه اقامتی نیز بر فراز این ارتفاعات ساخته شود.

بااین‌وجود در پی باارزش شدن زمین‌های اطراف این بنای تاریخی پس از مرمت بنا، انجام حفاری‌هایی در ارتفاعات مشرف بر باغ بیرم آباد و همچنین ساخت‌وسازهایی که در زمین مجاور این بنا و در حریم باغ صورت گرفته است، نگرانی‌هایی را در خصوص سودجویی‌ و زمین‌خواری در مجاورت این بنا به وجود آورده که بررسی آن‌ها به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل‌شده است.

خبرنگار: اسما محمودی