زوزن شهری تاریخی در منطقه خواف- منطقه ای در نیمه جنوبی خراسان بزرگ- است . بنا بر گمانه زنی ها در قرن هفتم قمری در دوره خوارزمشاهیان و بنا به برخی گمانه زنی ها ، در قرن پنجم،در دوره سلجوقیان ، در این شهر مسجدی زیبا ساخته شد. بیش از 9 قرن است كه مسجد ملك چشم هر بیننده ای را خیره ساخته است.
از این مسجد زیبای دوران خوارزمشاهی دو ایوان برجای مانده كه چشم نواز گردشگران است. این مكان تاریخی در 20 بهمن 1318 هجری شمسی -فوریه 1940- ، با شماره 340 به عنوان یكی از آثار ملی ایران ثبت شد. این مسجد زیبا به سبك خراسانی ساخته شده .
مسجد ملك در این دوره توسط 'قوام الدین موید‌الملك ابوبكر علی الزوزنی' بر روی مسجدی كه از قبل در شهر بود و قراین آن نشان می دهد كه در دوره سلجوقی ساخته شده، در سال 616 هجری قمری ساخته شده است. مساحت فعلی مسجد بیش از 1000 مترمربع است ولی از نماهای جانبی متصل به دیواره های بیرونی مسجد كه هنوز باقی مانده، پیداست كه بیوتات و شبستان های مسجد در جهات شمال و جنوب بیش از وضعیت فعلی گسترده بوده است. مسجد ملك زوزن در 66 كیلومتری جنوب غربی خواف واقع شده و تنها بنای آجری بر جای مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شكوه و عظمت این منطقه است. این مسجد دومین مسجد تاریخ دار دوره خوارزمشاهیان است .آنچه در حال حاضر از معماری بنا باقی مانده، دو ایوان كوچك و بزرگ مقابل هم در اضلاع شرقی غربی است كه هسته بنای عظیمی بوده كه برخی معتقدند به عنوان مسجد - مدرسه بنیان شده و به دلیل حملات سپاهیان مغول در 617 هجری قمری كار بنای آن نیمه تمام رها شده است. و در زلزله سال 737 هجری قمری ویران شد. در قسمت غربی ایوان قبری وجود دارد كه گفته میشود متعلق به پسر ملك زوزن است.
محرابی زیبا با سبک ایلخانی به تازگی بر اثر حفاری از زیر آوار بیرون آمده است. این مسجد یكی از قدیمی ترین بناهای ایرانی است كه در تزیین نمای خارجی آن از كاشی هایی دو رنگ استفاده شده و بنا به دلایلی برخی از محققان این مسجد را متعلق به كاخ ملك زوزن می دانند.
عکسی که گرفته ام، متعلق به تزیینات زیبای کتیبه ی داخل ایوان قبله و مربوط به بازدید شهریورماه 1402 هجری شمسی- سپتامبر 2023 - است.
زوزان هي مدينة تاريخية في منطقة خاف - وهي منطقة تقع في النصف الجنوبي من خراسان الكبرى. وبحسب التخمينات، تم بناء مسجد جميل في هذه المدينة في القرن السابع خلال فترة خوارزمشاه، وبحسب بعض التخمينات، في القرن الخامس خلال الفترة السلجوقية. لأكثر من 9 قرون، أبهر مسجد الملك أعين كل مشاهد. بقي من هذا المسجد الجميل الذي يعود تاريخه إلى فترة خوارزم شاهي رواقان، وهو أمر يلفت انتباه السياح. تم تسجيل هذا المكان التاريخي كأحد المعالم الوطنية الإيرانية في 20 بهمن 1318 هـ - فبراير 1940 - برقم 340. تم بناء هذا المسجد الجميل على الطراز الخراساني. بني مسجد الملك في هذه الفترة على يد قوام الدين مؤيد الملك أبو بكر علي الزوزاني على مسجد كان موجودا بالفعل في المدينة وتشير شواهده إلى أنه بني في العصر السلجوقي سنة 616 هجرية. تبلغ مساحة المسجد الحالية أكثر من 1000 متر مربع، ولكن من المناظر الجانبية الملحقة بجدران المسجد الخارجية التي لا تزال باقية، يتضح أن أحياء وبلاطات المسجد في الاتجاهين الشمالي والجنوبي كانت أكثر أوسع من الوضع الحالي. يقع مسجد مالك زوزان على بعد 66 كيلومترًا جنوب غرب الخاف، وهو المبنى الوحيد المبني من الطوب المتبقي من بقايا مدينة زوزان التاريخية وتذكيرًا قيمًا بمجد هذه المنطقة. يعد هذا المسجد ثاني مسجد تاريخي في فترة خوارزمشاه، وما بقي من عمارة المبنى اليوم عبارة عن رواقين صغيرين وكبيرين يواجهان بعضهما البعض على الجانبين الشرقي والغربي، واللذان كانا نواة مبنى ضخم يعتقد البعض أنه تم تأسيسه على شكل مسجد-مدرسة وبسبب هجمات قوات المغول عام 617هـ تركت بناءها نصف مكتمل. وقد دمرت في زلزال سنة 737 هـ. يوجد في الجزء الغربي من الرواق قبر يقال أنه لابن ملك زوزان. تم مؤخرًا استخراج مذبح جميل على الطراز الإيلخاني من تحت الأنقاض. يعد هذا المسجد من أقدم المباني الإيرانية، وهو مزين بالبلاط ذي اللونين، ولبعض الأسباب يعتقد بعض الباحثين أن هذا المسجد ينتمي إلى قصر الملك زوزان. الصورة التي التقطتها تعود للزخارف الجميلة للنقش الموجود داخل رواق القبلة وهي مرتبطة بالزيارة في سبتمبر 2023.
Zozan is a historical city in the Khaf region - a region in the southern half of Greater Khorasan. According to speculations, a beautiful mosque was built in this city in the 7th century during the Khwarazmshah period, and according to some speculations, in the 5th century, during the Seljuk period. For more than 9 centuries, the Melk Mosque has dazzled the eyes of every viewer. Two porches remain from this beautiful mosque of the Khwarezm Shahi period, which is an eye-catcher for tourists. This historical place was registered as one of Iran's national monuments on 20 Bahman 1318 AH -February 1940- with number 340. This beautiful mosque was built in Khorasani style. The Malik Mosque was built in this period by Qawam al-Din Muayid al-Malik Abu Bakr Ali al-Zuzani on a mosque that was already in the city and its evidence shows that it was built in the Seljuk period, in 616 AH. The current area of the mosque is more than 1000 square meters, but from the side views attached to the outer walls of the mosque that still remain, it is clear that the biotat and the mosque's naves in the north and south directions were more extensive than the current situation. Malek Mosque of Zozan is located 66 kilometers southwest of Khawf and is the only brick building left from the remains of the historical city of Zozan and a valuable reminder of the glory of this region. This mosque is the second historic mosque of the Khwarazmshah period. What is left of the building's architecture today are two small and large porches facing each other on the east and west sides, which was the core of a huge building that some believe was founded as a mosque-school and because The attacks of the Mongol troops in 617 AH left its building half-finished. And it was destroyed in the earthquake of 737 AH. In the western part of the porch, there is a grave that is said to belong to the son of Melek Zuzan. A beautiful altar in Ilkhani style has recently been excavated from under the rubble. This mosque is one of the oldest Iranian buildings, which is decorated with two-color tiles, and for some reasons, some researchers believe that this mosque belongs to the palace of King Zozan. The photo I took belongs to the beautiful decorations of the inscription inside the Qibla porch and is related to the visit in September 2023
.
