پیش از تأسیس مرکز، بنیان‌گذار آن تجربه‌هایی در نهادهای دولتی، خصوصی و عمومی داشت و به بررسی تحولات دویست سال اخیر در نحوه ورود فناوری به کشور پرداخت. نتیجه این بررسی، آشکار شدن خلأ و حفره‌ای مهم بود؛ بدین معنا که ورود دانش به کشور هماهنگ با ورود فن صورت نگرفته و هر دو بدون توجه به «حکمت» ـ که نقطه درخشان تمدن تاریخی ایران در خلق آثار معماری بوده است ـ اتفاق افتاده‌اند.

بر همین اساس، تشخیص داده شد که رفع این بی‌توجهی و ناهماهنگی، نیازمند تأسیس مرکزی غیردولتی است که درگیر بوروکراسی خسته‌کننده‌ی اداری نباشد. از این‌رو در تاریخ ۱۳۸۸/۸/۸، «مرکز مطالعات حکمت، دانش و فن شهرسازی و معماری ایرانی اسلامی» توسط بنیان‌گذار مرکز و با همراهی جمعی از دانشجویان ایشان تأسیس شد.

رصد فرآیند تأسیس مراکز مطالعاتی و اندیشکده‌ها نشان داد که بسیاری از این مراکز یا دولتی و وابسته به ساختار حاکمیت‌اند و با تغییر دولت‌ها ناچار به تبعیت از سیاست‌های متغیر می‌شوند و لذا نمی‌توانند مسیر مشخص و ممتدی را طی کنند. همچنین تجربه حضور در پارک‌های فناوری نیز بیانگر آن بود که ساختار این پارک‌ها توان درک ویژگی‌های معماری را ندارد؛ چراکه خاستگاه شکل‌گیری آن‌ها مبتنی بر پاسخ‌گویی به فرآیندهای صنعتی بوده و نه پشتیبانی از حوزه‌های حکمت و دانش معماری.

از سوی دیگر، مشاهده شد که برخی مراکز پس از تأسیس، درگیر هزینه‌های اجاره، حقوق، بیمه و … می‌شوند و عملاً از وظیفه اصلی خود بازمی‌مانند و گاه به تعطیلی کشیده می‌شوند. بر این اساس، مرکز از ابتدا فعالیت خود را به سمت فضای مجازی هدایت کرد و در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۸۹، همزمان با سالروز شهادت شهید مهندس سیدمرتضی آوینی، سایت رسمی مرکز راه‌اندازی و رونمایی شد.

اکنون در تیرماه ۱۴۰۴، سایت مرکز حدود ۶۰۰۰ عضو از بیش از ۱۵ کشور از تمام قاره‌های جهان دارد و امید می‌رود با جذب منابع انسانی و مالی، این روند رشد بیشتری یابد.

در سال‌های گذشته، مرکز فعالیت مستمر اما تدریجی خود را در زمینه تولید محتوا و اطلاع‌رسانی در موضوع معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی ادامه داده است. این اطلاع‌رسانی از طریق وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی وابسته به مرکز از جمله تلگرام، واتساپ، ایتا، بله و … انجام شده و مطالب در وب‌سایت به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی و گاه روسی منتشر می‌شوند.

از دیگر فعالیت‌های مهم مرکز، رایزنی برای تحدید و توسعه مفهوم معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی است. این فعالیت‌ها منجر به تولید موضوع استفتاآت معماری از مراجع و همچنین تأسیس گروه فقه شهری در بخش‌هایی از بدنه مطالعاتی حوزه‌های علمیه شده‌اند.

مرکز در مقطعی تمرکز خود را بر برگزاری نشست‌های تخصصی قرار داد که حاصل آن، برگزاری ۸ نشست تخصصی و یک همایش ملی با عنوان جایگاه عناصر دینی در توسعه شهری در سال ۱۳۹۰ و با همکاری استانداری خراسان رضوی بود. به‌طرز قابل‌توجهی، پس از برگزاری این همایش، سایت پیشین مرکز توسط گروه تروریستی داعش هک شد.

از دیگر محورهای فعالیت مرکز می‌توان به شبکه‌سازی، تربیت و حفظ نیروهای متخصص اشاره کرد.

همچنین، طراحی و اجرای پروژه‌های معماری بر اساس اصول معماری ایرانی اسلامی مبتنی بر حدیث نیز بخش مهمی از دستاوردهای مرکز است. تاکنون دو پروژه در این زمینه توسط بنیان‌گذار مرکز احداث شده که در نوع خود، از اولین‌ها در سطح کشور ایران و به‌روایت رصدهای مرکز، در سطح جهان اسلام نیز به‌شمار می‌روند.

مرکز با الهام از تجربیات موفق تمدن اسلامی، از وقف یادداشت‌ها و مطالعات پژوهشگران برای انتشار از طریق مرکز استقبال می‌کند و احیای فرهنگ وقف را یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه فرهنگ ایرانی اسلامی، به‌ویژه در حوزه معماری و شهرسازی می‌داند.