مهندس محمد هادی عرفان کارشناس ارشد معماری و مدیر خانه هنرمندان مشهد به بهانه روز معمار میهمان پایگاه خبری تحلیلی صبح توس بود که با او مصاحبه ای کوتاه داشتیم.
مدیر خانه هنرمندان مشهد گفت: روز بزرگداشت شیخ بهایی به عنوان یکی از آخرین حلقه های دانشمندان تمدن اسلامی به نیکی با روز معمار گره خورده اما متاسفانه هنوز این روز ثبت در تقویم نشده که این مظلومیت جامعه معماری را نشان میدهد.
وی افزود: شیخ بهایی یک متفکر دینی و معماری خبره بود، و همین باعث شده تا شخصیت او در هاله ای از افسانه پیچیده شده و از او با داستان های مختلف یاد می شود.
عرفان تصریح کرد: یکی از ویژگی های مهم شیخ بهایی توامندی او در در متقاعد کردن حاکمیت برای معماری خوب است که در زمان کنونی به شدت به این نقش نیاز داریم.
راس حاکمیت کشور هم نسبت به معماری موجود منتقد است
این کارشناس ارشد معماری ادامه داد: امروزه بسیاری از پروژه های  شهر ما از فقدان مطالعه صحیح رنج می برند و بسیاری از کارفرماهای بزرگ کشور در تعریف پروژه همه نگر نیستند، لذا مهندس مشاور با یک مسئله ناقص مواجه می شود که نمی تواند آن را حل نماید.
این استاد دانشگاه ضمن بیان اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی از عبارت معماری وحشی برای توصیف معماری تهران یاد کرده اند، اذعان داشت:این موضوع نشان میدهد که راس حاکمیت کشور هم نسبت به معماری موجود منتقد می باشد زیرا  مصداق های جدی موضوع سبک زندگی هم به نوعی با مسئله معماری گره خورده است.
رییس انجمن معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی  بیان کرد: در حال حاضر تلاش های جزیره ای و متفرقه ای برای اصلاح معماری در کشور شکل می گیرد اما متاسفانه ما در شرایط کنونی دارای سبک معاری نیستیم بلکه معماری آشفته ای در فضای شهری داریم که همه اضلاع آن معیوب است و با این وضعیت نمی توان هیچ نوع الگوی معماری را به سایر کشورهای مسلمان ارائه داد.
عرفان افزود: یکی از ایرادات دیگر در حوزه معماری ما ارائه مجوزهای آموزشی بی رویه وزارت علوم برای این رشته است به طوریکه در حال حاضر در کل کشور 200 هزار نفر و فقط در شهر مشهد 10 هزار دانشجوی معماری داریم و این در حالی است که در کل استان خراسان رضوی کمتر از 5 هزار نفر مهندس معمار دارای حق امضاء داریم که بزودی شاهد پیوستن  آن 10 هزار نفر هم به جامعه مهندسان معمار خراسان خواهیم بود..
این استاد دانشگاه ضمن اشاره به این نکته که یکی از نگرانی های اساتید معماری کمیت در نظر گرفته شده برای این رشته آموزشی است، اذعان داشت: تعداد معماران و دانشجویان معماری کشور ایران و به ویژه شهر مشهد نسبت به بسیاری از نقاط دنیا بالا است.
تمامی طبقات بتوانند خدمات معماری مورد نظر خود را دریافت نمایند
عرفان خاطر نشان کرد: بهتر است جامعه معماری و کارفرمایان خدمات معماری را در 6 لایه انسانی، ایرانی، اسلامی، شیعی، شیعی مقید و شیعی مقید حزب اللهی تعریف کنند تا تمامی این طبقات بتوانند خدمات معماری مورد نظر خود را دریافت نمایند به طوریکه حتی یک آدم زرتشتی بتواند خدمات معماری ایرانی بگیرد و برای افراد مذهبی بتوانیم با توجه به نظر مراجع و استفثائات خدمت دهیم.
این استاد دانشگاه ضمن بیان اینکه باید ایجاد راحتی و شادی در فضای شهری و سبک معماری لایه لایه دیده شود، بیان کرد: متاسفانه ساخت و ساز به شکل بساز بفروشی زیاد شده و این یعنی نه سرمایه گزار می داند که منازل تولید شده به چه کسانی می رسد و نه معمار متوجه است که خانه را برای چه کسی می سازد.

پژوهشگر مرکز مطالعات شما، با اشاره به جریان بازسازی و بهسازی در حرم مطهر معصومین در عتبات و تجربه تغییر در گونه معماری حرم امام سوم (ع) شیعیان طی ده سال گذشته ، تصریح کرد: در سال 300 میلیون تشرف نیز به حرم مطهر امام رضا (ع) وجود دارد و این یعنی معماری حرم مطهر 300 میلیون بار در سال دیده می شود . لذا نقد معماری مشاهد مشرفه  به عنوان پربیننده ترین عنصر معماری فلات ایران ، در جهت بهبود فرآیند امری لازم است. در حالیکه شاهد سکوت در بدنه خبری جامعه معماری در این زمینه هستیم.
وی ضمن بیان اینکه امروز رسالتی که بر دوش مشهد است بر دوش تهران هم نیست، بیان کرد: در سال 25 میلیون زائر به مشهد می آیند و بسیاری از نخبگان، مردم و مدیران نظام در مشهد حاضر می شوند و از این شهر الهام می گیرند.
مشهد پتانسیل تولید حداقل یک سبک معماری و صدور آن به کل کشور را دارد
عرفان ادامه داد: امروزه مشهد در حوزه مدیریت شهری نقش دانشگاه ایران را دارد و شهرهای کشور در این حوزه چشم به مشهد دارند، امروز مشهد به لحاظ مقیاس شهری  در بزنگاه خاصی قرار دارد،  نه شهر کوچکی است و نه آن قدر بزرگ که از دست خارج شود لذا این شهر در این مقیاس می تواند خاطره سازی کند و الگوی مناسب صادر نماید.
مولف کتاب جایگاه عناصر دینی در توسعه شهری افزود: ما در مشهد پتانسیل تولید حداقل یک سبک معماری و صدور آن به کل کشور را داریم  به شرطی که فضا برای کار معماران باز باشد و به طور مثال برای پارکینگ ساختمان کارشناس ترافیک و برای نمای ساختمان شهرساز نظر ندهد چون در این حالت از معمار فقط نقشه کشی خواسته ایم پس نباید انتظار داشت که محصولات جذابی تولید شود.
این کارشناس ارشد معماری ضمن بیان اینکه در معماری مشهد مشکلات زیادی داریم، تصریح کرد: در شهر ما خیابان گردی به عنوان یک رفتار شهروندی رایج شده است و  افراد و خانواده ها در ساعاتی از شب به خیابان گردی می پردازند، این هم به دلیل نبود فضای معمارانه و مناسب و فقدان تناسبات و آرامش در خانه ها است که مردم را به خیابان ها فراری میدهد و اگر از این منظر به موضوع نگاه کنید حتی مشکلات ترافیکی ما هم به نوع معماری مرتبط است.
اغتشاش در فهم زیبایی باید از بین برود
این استاد دانشگاه موضوع سیمای شهری را موضوع مهمی دانست و گفت: در حال حاضر ادارات راه و شهرسازی، شهرداری و نظام مهندسی ساختمان هر سه دغدغه سیمای شهری را دارند که این امر خیلی خوبی است اما پیشنهاد میشود  این سه نهاد به یکدیگر وصل شوند تا اقدامات آنها تجمیع شود و به تقسیم کار عملیاتی و فارغ از بوروکراسی  برسد.
عرفان ضمن اشاره به نقش منفی تبلیغات محیطی در خصوص سیمای شهری مشهد گفت: مشهد شهر زائر پذیر است و صفت غالب آن   خدماتی است لذا مراکزی که از خدمات ارتزاق میکنند در معماری خود را بروز داده اند و سیمای شهر مشهد در انحصار تبلیغات محیطی قرار گرفته و بهترین کریدورهای شهر توسط تابلوهای تبلیغاتی تسخیر شده اند به نوعی که وقتی یک زائر از بلوار فرودگاه به سمت حرم مطهر حرکت می کند تحت بمباران تبلیغاتی بیلبردها و بنرها قرار می گیرد. وممکن است بخاطر فقر شرمنده همسر و فرزندانش شود. واین با تعالیم دین مبین اسلام منافات  دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: مشهد را به حرم مطهر رضوی می شناسند پس نباید هیچ نوع تبلیغی توجه به حرم را تحت الشعاع قرار دهد، تمامی فضاهای تبلیغاتی کریدورهای منتهی به حرم خوبست  مراقبت شده و قابل نرخ گذاری و معامله نباشند به همین دلیل هم در زمان تدوین طرح جامع تبلیغات محیطی ترتیبی داده شد که منطقه پیرامون حرم ممنوعیت های مناسب تبلیغاتی داشته باشند.
این کارشناس ارشد معماری اذعان داشت: توافق تمامی نهادهای مسوول در شهر به تعریفی واحد از  مولفه زیبایی در سیمای شهری میتواند گام نخست عملیات پیرایش شهری باشد.  تا  اغتشاش در فهم زیبایی و در عمل زیباسازی   از بین برود زیرا در حال حاضر سلیقه های مختلفی وجود دارد.
 
عرفان در بخش پایانی سخنان خود اذعان داشت: معماری در فضای شهر محصول جامعه است و این محصول بر جامعه تاثیر هم می گذارد، در خیابان هایی از شهر که ساختمان ها نما ندارند شما می بینید که رفتار شهروندان بی پروا است اما در خیابان هایی که نمای سنگین و سنگی دارند مردم همچون سنگ با غرور و تبختر برخورد می کنند پس این ارتباط دو سویه است.
وی خاطر نشان کرد: کشور ما با 8000 سال سابقه سکونت و داشتن قدیمی ترین شهرهای جهان نیازمند یک معماری مناسب در سطح انقلاب اسلامی است که امیدواریم این امر محقق شود.
این استاد دانشگاه در پایان در پاسخ به سوالی  مبنی بر اینکه آرزوی معماری شما چیست، بیان کرد:
آرزوی معماری من برای مشهد هرگز برآورده نمی شود. من آرزو دارم که با عنایت به اینکه امام رضا (ع) به عنوان عالم آل محمد هستند، همانطور که بیش از پانصد عالم ربانی طی 1200 سال گذشته بعد از سالها تحقیق و تدریس در جوار  حرم مطهر رضوی آرام گرفته اند ، در اطراف حرم مطهر نیز نمایندگی سی یا چهل دانشگاه معتبر دنیا را داشته باشیم و این منطقه مرکز گفتمان علمی جهان اسلام باشد نه اینکه این محیط به مرکز هتلینگ و کترینگ تبدیل شود.